Je wordt wakker en kijkt in de spiegel. Schok, horror! Sinds gisteren zie je er opeens vijf jaar ouder uit. Tien zelfs misschien. Wallen, kringen, rimpels in je gezicht, om te zwijgen van de gevreesde marionettenlijnen en neuslippenplooi… in één nacht? Kan dat uberhaupt? Ja, en wel hierom.
Een paar jaar geleden deed supermodel Jodie Kidd mee aan een onderzoek onder 30 vrouwen. Eerst sliepen ze acht uur per nacht. Toen een luttele vijf dagen maar zes uur per nacht. Het resultaat loog er niet om. Volgens een artikel in deHuffington Post kregen Jodie en de andere vrouwen gemiddeld een toename van 45% aan rimpels en lijntjes in het gezicht voor hun kiezen. Minder dramatisch maar wel duidelijk, was een toename in roodheid en vlekjes. Dit is in lijn met ander onderzoek, waarbij bleek dat je aan foto’s van mensen die te weinig slapen diverse tekenen van huidveroudering af kon lezen. Namelijk hangende oogleden, zwellingen en kringen onder de ogen, bleekheid, rimpels en hangende mondhoeken.
Slapen is echt een schoonheidsmiddel
Wat gebeurt er tijdens je slaap? Niet voor niets noemen we het weleens een schoonheidsslaapje. De huid zet in de nacht net als andere organen in op reparatie en herstel, en de doorbloeding is beter. Dat zorgt voor reparatie van cellen ofwel verouderingsschade – tot op zekere hoogte natuurlijk, want ouder worden we sowieso – én de aanvoer van voedingsstoffen en zuurstof. Op deze manier wordt je huid ook aangezet tot vernieuwing van de huidcellen. Een andere belangrijke lichaamsfunctie is herverdeling van vocht dat niet is afgevoerd via bijvoorbeeld plassen, overdag. Minder nachtrust betekent dus meer kans op vochtophoping bijvoorbeeld in de vorm van, jawel, de gevreesde wallen onder je ogen.
Veel schade is omkeerbaar – voorlopig althans
Gelukkig zijn er een paar punten van opluchting. Ten eerste kunnen de gevolgen van te weinig slaap nog enige tijd lang verdwijnen als je maar weer genoeg slaap krijgt. Alleen als slaapgebrek structureel en chronisch wordt, laat schade aan de huid zich moeilijker terugdraaien. Ten tweede is de ochtend de slechtste tijd om naar je huid te kijken. Dat is dan weer een nogal paradoxaal feit. We zeiden net dat slapen goed voor je schoonheid is, maar daar zit een kanttekening bij. Het gaat er een beetje om hoe je slaapt, én het verfraaiende effect van slapen zie je niet per se meteen bij het ontwaken. Want met name het gros der mensen dat op haar zij slaapt, prakt letterlijk lijnen en vouwen in haar gezicht. Er komt immers druk op de huid omdat we ons gezicht zijdelings in het kussen laten zakken, én de goede oude zwaartekracht vouwt ook nog wat lijnen mee als we op de zij liggen en de wangen meegaan in die beweging. Mensen die antir-rimpelkussens kopen hebben mogelijk wel degelijk gelijk, want uit kleinschalig onderzoek komen aanwijzingen voort dat minder druk op het gezicht en een v-vorm die het gezicht rechter houdt tijdens het slapen, voor een kleinere toename aan vouwen en lijnen zorgt. Ook opstaan helpt, wegens staken van het opvouwproces, maar niet meteen. Eerst de schrik, dan het herstel, zogezegd. Overigens is op je rug gaan slapen geen oplossing: we veranderen tijdens de nacht ongemerkt heel wat keren van lighouding.
Hier zijn de hormonen weer
Een ander punt van aandacht als het gaat om een in de ochtend opeens onvoordelig uiterlijk, zijn de hormonen. Een veranderende hormoonsamenstelling tijdens ongesteldheid of overgang, laat het lichaam weleens denken dat er een indringer in huis is, en dan zijn overgevoelige reacties je deel. De zwelling die daarbij komt, kan zich laten zien in de vorm van wallen en plaatselijke verdikkingen. Ook hier is een woord van troost op zijn plek: komen je hormonen weer tot rust, hetzij na je menstruatie hetzij bij het naderen van de menopauze, dan verdwijnen deze narigheden ook weer geleidelijk aan.
En hier komen we net weer niet vanaf
Er zijn echter ook andere narigheden, die niet geleidelijk verdwijnen. Bij het verouderen vermindert de hoeveelheid collageen in de huid, en dat leidt tot permanente verzakkingen: rimpels en het veranderen van de gezichtsvorm. Een rondje of driehoek met de brede kant boven hoort bij een jong gezicht, maar bij het verouderen zakt de zaak naar het zuiden en is een vierkanter hoofd je deel: de brede kant komt ruwweg beneden te zitten. Een semi-permanente oplossing zijn fillers, maar je moet maar net zin hebben in dat gepor met een naald onder je huid (Ik heb het één keer gedaan en het invasieve karakter van de ingreep viel mij nogal tegen). Retin-A, retinol en soortgelijke vitamine-A-houdende producten werken afschilferend en stimuleren de huid om zich vlotter te vernieuwen. Uniek is dat deze producten aantoonbaar huidverjongend werken én het collageen mettertijd wat kunnen verdikken. Een kwestie van maanden geduld hebben en ijzer kunnen we niet met handen breken – ofwel de tand des tijds knaagt verder. Maar zolang we het midden weten te vinden tussen acceptatie van wat nu eenmaal is, en iets doen aan de gevolgen, kunnen we ons elegant aansluiten bij dat mooie wijze spreekwoord: goed weten te leven, is de dingen veranderen die je kunt veranderen, de dingen accepteren die je niet kunt veranderen, en leren het verschil tussen die twee te zien. Ook voor huidveroudering zit de kneep hem nou net daarin.
Aanvullende bronnen: Onderzoek van Bensons for Beds, NBC News, Jezebel.com, Kronos Institute, Sleep Journal: Cues of Fatique – Effects of Sleep Deprivation on Facial Appearance