Het zit helemaal goed tussen jullie, denk je. Maar dan: je ergert je ineens aan zijn moeder en zijn ochtendadem. Hij ergert zich aan jouw vriendinnen en je ochtendhumeur. Of hij vertoont een slechte eigenschap die je na al die jaren nooit achter hem had gezocht. Jij blijkt evenmin zijn morele baken. Bye, bye, love? Hoeft beslist niet. Maak kennis met ‘de relatiedip’ – en overwin hem.

Geen enkele relatie is perfect, dat is geen nieuws. Toch komt een moeilijke periode in je relatie hard aan. Je tobt en ziet het einde opdoemen. Laten we eerlijk zijn, die kans is er. Maar bij al je gepieker is er één heel belangrijk punt dat je gauw over het hoofd ziet: een dip in je relatie is soms gewoon een normale hobbel op een weg die niet doodloopt. Soms is een periode van gehak, twijfels en ruzie écht het einde. Maar het kan ook een teken zijn dat je over een dood punt heen moet. Relatiedips overkomen iedereen vroeg of laat. Wat te doen? Je ideeën over hem, jezelf en jullie samen bijstellen.

Dip light?
Bij de zwaarste dips kom je steeds terecht in dezelfde hopeloze kluwen frustratie en verdriet: ruzies en ergernissen komen elke keer op hetzelfde punt uit en er verandert niets, wat je ook probeert. Dan moet je vaak zwaardere middelen inzetten, zoals relatietherapie. Werkt dat ook niet dan is de vraag of jullie nog toekomst hebben.
Maar er zijn heus heel wat dips waar je succesvol samen aan kunt werken om dingen te veranderen of beter te begrijpen. Uiteindelijk leer je er allebei van en wordt je relatie er sterker en beter op.

Omslagpunt
Een dip is sowieso een omslagpunt naar een nieuwe fase in je relatie. Niet alle omslagpunten kun je zien aankomen, maar een aantal ervan zijn gelukkig min of meer tijdgebonden. Heb je toch wat houvast. Psychologen hanteren heel wat indelingen, maar een relatief overzichtelijke indeling is die in drieën. De eerste komt na een paar maanden tot een jaar, de tweede na een paar jaar, de derde na een jaar of zeven. Let wel: dit is heel globaal! Dip één komt voor jou misschien na drie maanden, voor een ander na een jaar.

Dip 1: roze bril aan diggelen
Eindelijk had je hem: meneer (of natuurlijk mevrouw) Perfect. Die aan een half woord nodig had, nooit witte sokken droeg onder een zwarte broek en jouw Poekie zonder morren zesmaal daags op schoot liet springen. Maar surprise: na een paar maanden is de stralende relatie-horizon bewolkt. Jij krijgt een griepje. Je verwacht sapjes op bed en af en toe een aai over je bonkende bol. Maar nee, je lief vindt het belachelijk dat je in bed blijft (dat doet hij zelf namelijk nooit), of erger: hij wil seks terwijl je knallende hoofdpijn hebt (dat deed zijn ex namelijk altijd). En wat zien je waterige ogen van onder je dekbed? Een paar witte sokken onder een zwarte broek… alleen omdat jij te zwak bent om je te verzetten! Ondertiteling van deze situatieschets: dit is een typisch voorbeeld van de eerste dip in je relatie. Die dikke plaat die je in het begin voor je hoofd had (rozengeur, superseks, soooo in love) breekt van twee kanten in stukken. En dan is het letterlijk buigen of barsten. Deze dip komt zodra je verliefdheid een beetje zakt, en dat kan al na een paar maanden zijn, maar ook na een jaar. Ter geruststelling: hoe korter je relatie nog duurt, hoe meer stupide en klein de dingen waaraan je je ergert. Dus val niet te hard over tekenen van kleinzieligheid: jij bent maar een mens. Hij ook.

Wat nu?
Besef dat de realiteit je altijd inhaalt, ook in een relatie. Dat is op zich niet erg, wel pijnlijk. Het is een teken dat je eerlijk moet kijken naar hem, en naar jullie relatie: zie je een vertekend beeld? Ben je onredelijk omdat je hem heimelijk verwijt dat hij niet die ideale man is die hij ‘had moeten’ zijn (eh… ben jij zelf echt die ideale vrouw?), of zie je reële struikelblokken? En in het laatste geval: kun je compromissen sluiten of onveranderlijke dingen accepteren? Of zijn het dingen die jij in een relatie onoverkomelijk vindt? Tijd om te kiezen dus: vasthouden aan je wensen (die hopelijk geen illusies zijn) en op zoek naar de volgende, óf samen moedig verder op weg naar het volgende honk, ofwel liefde versie 2.0. Zoals Nicolette (34): ‘Mijn relaties duurden nooit langer dan drie maanden. Toen mijn vriend en ik elkaar bijna zolang kenden, zeiden vriendinnen: ga je koffers maar vast pakken. Inderdaad kwam de enige keer dat ik het echt uit wilde maken in die periode. Iets ergerde me al vanaf het begin aan hem: zijn praatjes, iets arrogants. Toen hij tijdens een telefoongesprek heel irritant deed, vertelde ik dat ik het uit wilde maken. Daarop volgde een goed gesprek. We zijn nu zeventien jaar bij elkaar, én getrouwd.’

‘Roze bril stuk dip’-alert:
• Opééns ruik je zijn ochtendadem.
• Hij zegt dat je te veel make-up gebruikt en te hard lacht.
• Jij besluit dat hij moet stoppen met roken, nagelbijten, zaalvoetbal…
• Hij weigert opeens je te zoenen als je je konijnensloffen aanhebt.

Dip 2: evaluatie-tijd!
Heb je dip één zonder kleerscheuren doorstaan, dan heb je vaak een tijdje adempauze. Dip nummer twee komt na pakweg een paar jaar. Dan gaat het om meer dan de verkeerde sokken. Logisch, je zit ook dieper in je relatie, kent elkaar beter. Dus zit je op zondag nummer zoveel samen heel vreedzaam de krant te lezen, jij altijd eerst de boekenbijlage, hij buitenland. Je kijkt opzij en denkt: ben jij de man van mijn leven? Of zou ik met die leuke collega/tennisleraar/postbode gelukkiger zijn? Het zweet breekt je uit. Verward mummel je iets over sigaretten. Je vertrekt, springt op de racefiets, maar twintig kilometer verder ben je er nog niet uit… Doorgaan of breken?

Wat nu?
Twijfel over de vraag of hij de ware is? Stel jezelf kritische vragen over jezelf, hem en je relatie. Een heel goede hulp (ook voor niet-getrouwden!) is Mira Kirschenbaums boek Scheiden of blijven. Belangrijke vragen zijn vaak verrassend simpel. Bijvoorbeeld: als de dingen goed gaan tussen jullie samen, is het dan ook écht goed? Is er minstens één ding waar jullie je samen gepassioneerd mee bezig kunnen houden (en dan bedoel ik niet alleen seks natuurlijk)? Wat is je eerste reactie bij het idee dat je over vijf jaar nog met hem bent? Keer de zaak ook eens om en vraag je niet af ‘waarom zou ik gaan’, maar ‘wat zijn de argumenten om te blijven’. Hoe is jullie dagelijkse leven samen? Zie je dat al twee jaar zonder aanwijsbaar resultaat als een ‘weg naar beter’, of als een prettig bestaan met wat overkomelijke verbeterpunten? Maak al met al een eerlijke afweging: is dit een relatie om in te investeren of om los te laten? Je hebt na al die tijd samen echt genoeg feiten om een realistische keuze te maken. Liesbet (32) bijvoorbeeld, is ook aan het plussen en minnen: ‘Ik vind hem na vijf jaar nog steeds erg lief. Ik vergelijk hem met de vrienden van vriendinnen en vind dat ik beter af ben. Maar ik zit met vraagtekens. Zijn enorme carrièrezucht, zijn neiging tot oppervlakkigheid. Het idee dat misschien ergens, zonder dat ik het weet, de échte man van mijn leven rondloopt, daarvan krijg ik het klamme zweet in mijn handen.’ Let wel, denken dat het gras aan de overkant groener is, is gevaarlijk in deze tijd van maximaliseren. We hebben het recht om dat idee te nuanceren, en te beseffen dat een andere geliefde het éne rottrekje niet heeft, maar een nieuw ander ongewenst trekje wel.

Evaluatiedip-alert:
• Je wilt een maand op een onbewoond eiland zitten met niets dan je dagboek en je gedachten.
• Je rekent al je vriendinnen ongevraagd pijnlijk nauwkeurig zijn voor- en nadelen voor.
• Je betrapt hem er steeds op dat hij je vanachter zijn spelcomputer bespiedt met broedende ogen.
• Na een praatje op de trap met die leuke single buurman vraag je je de rest van de avond af of hij niet beter bij je past.

Dip 3: grote levensvragen
Picture this: je staat op een ochtend voor de spiegel in de badkamer (tl-licht) en ziet je eerste kraaienpootje. Schok, horror, het leven duurt niet eeuwig! Er moeten keuzes gemaakt worden. Trouwen, kinderen? Wil hij dat wel? Is deze kroegtijger niet een tikje te infantiel om een goede vader zijn? Is dit je laatste kans om de overdonderende passie te vinden waar je als tiener al van droomde? Als hij argeloos binnenkomt om zich te scheren, sta jij oververhit klaar met vragen waar het in het leven om gaat… en van zijn antwoord hangt af of hij vanavond zijn glaasje water nog op jouw nachtkastje mag zetten.

Wat nu?
Deze dip staat bekend als de beruchte seven year itch en markeert niet zomaar een dipje maar nota bene de evaluatie van je hele leven. Je levensvragen, de keuzes die jouw bestemming bepalen, zijn ermee verweven. Is jullie relatie voor de ‘eeuwigheid’, of ten minste voor een bevestigend antwoord op de vraag: ‘En nu nooit meer een ander?’ Connie (30): ‘Een halfjaartje voordat de relatie met mijn vriend definitief stukging, had ik een diepe dip. Ik vond hem na al die jaren gewoon niet leuk meer, had het idee dat hij alleen maar met zichzelf bezig was. Ik wilde ooit trouwen, hij niet. Kortom, ik zag alleen nog de slechte kanten en heb het uitgemaakt. Maar nu heb ik spijt. Ik kom niets leuks tegen, besef weer hoeveel ik van hem houd. Misschien was het toch een vergissing…’ Moraal: denk twee keer na voor je lief aan de verkeerde kant van de deur staat. Maar: dénk. Want deze dip is lastig, maar feitelijk fantastisch goed voor een bewuste verdere invulling van je leven. Het gaat om datgene wat jij zelf vindt dat je leven je moet bieden – met een mix van realisme en durven dromen natuurlijk – en de vraag of hij daarin een rol kan spelen. Vereiste één is dus eens goed nadenken. Pak ook daar vooral een goed boek zoals het bovenstaande van Kirschenbaum bij. Of een deskundige, zoals een therapeut of coach. Vereiste nummer twee is praten. Waar liggen de knelpunten voor jou, hem en allebei? Een goede vriendin van mij wilde kinderen, hij niet. Ze hebben gepraat tot ze er blauw van zagen, maar zijn nog steeds bij elkaar – op de enige goede manier: vanuit een moeilijke, maar bewuste keuze voor elkaar.

Levensvragendip-alert:
• De afgelopen maand heb je hem minstens twee vragen gesteld over onderwerpen als: samen oud worden, trouwen, huis kopen.
• Je hart krimpt als hij zegt dat hij doodmoe is na een avond op de kinderen van je zuster passen. Betekent dit dat hij stiekem een kinderhater is, terwijl jij een halve kleuterklas vol wilt?
• Hij vraagt op een nogal inquisitie-achtige toon of je op je vijfenzeventigste in een Amsterdams stadspand zou willen wonen of liever in een opgeknapt boerderijtje in Portugal.

Dit is een bewerking van een artikel dat ik schreef voor Cosmopolitan