Hormonenstress. Bestaat dat woord eigenlijk al? Het zou wel moeten. Als journalist heb ik al heel wat boeken over stress gebruikt voor artikelen. Daarin kom je inmiddels heel wat stressfactoren tegen, tot digistress toe (dat is stress door digitale invloeden, zoals sociale media en apps). Maar er is een bron van stress die ik bij mijn weten nog nooit ben tegengekomen en dat zijn hormonen. En dan heb ik het vooral over vrouwelijke hormonen, want al hebben mannen ook zo hun hormonale ups en downs, vanwege ons pluspakket – het vermogen tot baren – hebben wij er meer. Neem je menstruatie. Welke vrouw weet, dat je rond je menstruatie sneller gestresst bent vanwege een dip aan progesteron, het hormoon dat onder andere zorgt voor onze innerlijke balans? Ook in de puberteit en de menopauze, die andere grote hormonale overgangsperiodes, is het prijs. Ons brein omvat de zogenaamde HPA-as, deel van ons stressmanagementsysteem. In de puberteit reageert die as grilliger, eenvoudig gezegd, met als gevolg een krachtigere hormonaal gebonden stressrespons. En tot slot is er nog de menopauze. Het gehalte aan het stresshormoon cortisol kan in die periode stijgen, met alle gevolgen van dien.

Niet bij te benen
Er is een interne factor aan stress, je stressbestendigheid én de rol die je lichaam speelt bij het ontstaan van stress. Maar er is ook een externe factor, namelijk een te grote last aan taken zoals werk, huishouden, kinderen, eventuele mantelzorg en sociale verplichtingen. Niet alleen hebben veel vrouwen een groeiend gevoel van overbelasting onder andere omdat de regering impliciet heeft besloten dat de functie van de zorgzame samenleving voortaan overgenomen wordt door vrouwen. Ook worden bestaande taken moeilijker bij te benen wanneer je lichaam van binnenuit tijdelijk zwakker en stressgevoeliger wordt; tijdens je ongesteldheid of tijdens de overgang bijvoorbeeld. In het continu-ideaal van de huidige maatschappij past het leven met ups en downs in je energie niet meer, dus de structurele wisselingen in je belastbaarheid worden genegeerd. Elders is er genoeg te lezen over mijn eigen pittige worsteling met mijn hormonale fluctuaties, maar ik heb altijd enorm medelijden gehad met vrouwen die een baan hebben én moeilijk te managen hormonen: ben ik door ongesteldheid één dag volledig geveld, dan blijf ik desnoods maar eens in bed. Maar in een systeem waar geen plaats is voor vrouwelijke ups en downs, moet je maar doordraaien. Soms letterlijk, denk ik weleens. Wordt inmiddels gemiddeld één op de zes mensen wel een keer overspannen, voor vrouwen is dat één op de vijf. En ik vermoed dat dit het topje van de ijsberg is, want meten van overspannenheid gebeurt doorgaans in de context van werk. Een vrouw die thuis werkt en zorgt, en vervolgens overspannen raakt maar nog altijd thuis zit, vliegt onder de radar.

Wat zou het mooi zijn als…
Wat zou het mooi zijn als we meer eerbied kregen voor de grootse taak die vrouwen er zo bij krijgen van vader en moeder Natuur: bloeden en baren. Als er niet alleen sabbaticals waren, maar ook time-outs voor de overgang. Als niet alleen in één enkel land normaal werd dat je een dag vrij krijgt voor je menstruatie elke maand, maar overal. Intussen is de troost schraal, maar het is er toch een: als je als vrouw soms wanhopig wordt van de pieken en dalen in je stressbeleving, weet je bij deze waar een onderbelichte maar belangrijke oorzaak ligt.
Aanvullende bron: The stress response and the adolescent brain, R.D. Romeo