Last van je darmen. Echt last, dus niet nu en dan een aanval van diarree tijdens de griep of iets dergelijks. Telkens terugkerende aanvallen van hevige pijn, diarree of juist verstopping. Het is niet ongewoon dat je arts in zo’n geval denkt aan PDS, wat staat voor het Prikkelbare Darm Syndroom. Dat kan het zijn. Er is zelfs een verband tussen PDS en vrouwzijn, want wij krijgen volgens wetenschappelijke inzichten liefst twee keer zo vaak PDS als een man. Maar die constatering leidt regelrecht tot vers nummer twee. Want waarom is er dat verband? Antwoord: het ligt weer eens aan onze hormonen. En dat verband is even slecht onderzocht, als veelzijdig. Neem je zwangerschap. Dan scheidt je lichaam extra hormonen af, die als functie hebben dat de foetus niet te snel,zogezegd, wordt uitgepoept. Bijvoorbeeld bij een enthousiaste ontlastingssessie. Het lichaam wordt ertoe aangezet om niet te krachtige samentrekkingen te laten ontstaan, bijvoorbeeld bij het ontlasten. Gevolg is helaas ook, dat veel vrouwen tijdens de zwangerschap met verstopping komen te kampen. En omdat een soortgelijk hormonaal proces kan optreden bij de menstruatie, krijgt menig vrouw in die tijd ook periodiek last van verstopping.

PDS of hormonen?
Een ander facet aan de link tussen vrouwenhormonen en darmklachten, is deze. Tijdens de menstruatie, maar ook tijdens andere hormonale veranderingen in het lichaam, worden oestrogeen en progesteron actief. Hormonen die actief worden, hebben invloed op organen vanwege de zogenaamde receptoren die deze organen bezitten voor een bepaalde stof. Heeft een orgaan die receptoren, dan leiden hormonen tot reacties in dat orgaan. Bijvoorbeeld veranderingen in de cellen. Laten er in je darmen nou receptoren zijn voor progesteron en oestrogeen. Daardoor hebben vrouwen die kampen met PDS, tijdens de menstruatie grotere kans op een aanval ervan. Maar de invloed van hormonen beperkt zich niet tot vrouwen met PDS. Dat is een tricky, maar onderbelichte factor aan het verband hormonen-ingewanden. Je hoeft namelijk zeker geen PDS te hebben om door hormonale veranderingen symptomen te krijgen die sterk doen denken aan PDS. Ook op gezonde darmen werken hormonen in.

Als een mes in je buik
Op een kwade dag tijdens mijn vakantie in Italie, kreeg ik krampen in mijn ingewanden die steeds erger werden. Tijdens de nacht was het of er mes na mes in mijn buik werd gestoken. Ik lag te rollen van de pijn. De arts die werd geroepen, stond voor een raadsel. Niemand in het hotel had iets verkeerds gegeten en dezelfde klachten gerapporteerd. Ik had in hetzelfde Lago Maggiore gezwommen als de andere gasten in het hotel. En een geschiedenis van felle darmklachten had ik ook niet. Hij gaf een injectie tegen de pijn, wat Motilium en een oplosbare cocktail van mineralen en vitamines, en verdween. De opluchting van de behandeling was onmiddellijk. Maar die nacht zal ik me altijd herinneren als een van de pijnlijkste in mijn leven. En hoe kwam het? Wie zou het zeggen….

Nou, ikzelf dan maar
Wie zal het zeggen? Nou, ikzelf dan maar. Want in de periode daarna kreeg ik nog regelmatig last van deze klachten. Wel waren ze minder heftig, elke keer. Zo als ik in Italie heb liggen kronkelen, zo is het niet meer geweest. Maar het viel mij opeens op dat mijn menstruatie en deze krampen vaak samengingen. En bovendien, dat deze klachten hetzelfde patroon volgden als de andere klachten die ik had gekregen toen, zo rond mijn vakantie in Italie inderdaad, de overgang haar gevreesde intrede deed in mijn blije bestaan. Mijn grote redder, de Italiaanse arts, had dit verband niet gelegd, maar ik begreep langzamerhand dat ik te maken had met een overgangsklacht. De hormonale ups en downs die tijdens de overgang plaatsvinden, sturen een heleboel brokkenmakers af op de receptoren in je darmen. Waarvan akte.

De hamvraag, dan maar, Sherlock?
Als je als vrouw te maken hebt met darmklachten, kan het zijn dat aan PDS denkt. Zeker als de darmklachten uit het niets opdoemen en je leven tijdelijk volledig verzuren, schrik je je ongelukkig. Als het PDS is, zijn er dingen die je kunt doen om ermee te leven, maar het blijft een chronische klacht die je er voortaan bij moet nemen. Het is wel zo goed om je innerlijke Sherlock los te laten op de vraag, zeker voor het geval je arts in het duister tast – zoals we inmiddels weten, zijn vrouwenhormonen nu eenmaal een nogal onontgonnen gebied voor de medische wetenschap. Anno nu is dat zo tragisch dat het komisch is, maar we moeten het ermee doen. Dus: treden je klachten op tijdens of voor je menstruatie? Treden je klachten op rond de periode dat de overgang in heeft gezet? En ook belangrijk in dat laatste geval, gedragen ze zich zogezegd spiraalachtig? Dat wil zeggen, is de eerste keer het ergst en komen de aanvallen daarna ietwat grillig maar door de bank genomen steeds minder hevig? Want dat is hét handelsmerk van overgangsklachten, naar mijn eigen uitgebreide ervaring. Die spiraalachtige manier van groot opkomen en mettertijd tot kleinheid en dan tot niets wegebben.

Soelaas
Op het spoor komen van de waarheid biedt op zich al enig soelaas. PDS, de overgang of menstruatiegebonden klachten, een mens weet dan in elk geval waar ze aan toe is. En zeker als het de overgang of je menstruatie is die de sores meebrengt, weet je dat er een goede kans is dat de zaak tijdelijk is. Maandelijks in geval van menstruatie, en in geval van de overgang een kwestie van doorgaans enkele jaren. (Let wel, als je met HRT bezig bent of tijdens de overgang aanrommelt met alle medicijnen behalve het natuurlijke medicijn van rust en aangepaste leefregels, is die vuistregel van enkele jaren waarschijnlijk ongeldig.) En is het de overgang, dan is de kans groot dat de klachten steeds verder natuurlijk gedempt worden naarmate je hormonen zich in een nieuwe balans settelen.

Roep die dokter!
Al vind ik het jammer dat artsen doorgaans nog zo weinig bezig zijn met vrouwenhormonen, ik ben de eerste om aan te geven dat een arts een redder in nood kan zijn. Dus, als je opeens voor het eerst in je leven over de vloer rolt van de pijn in je ingewanden, schroom dan niet om een arts te bellen. Ik heb dat wel gedaan omdat ik me stomweg niet kon voorstellen dat dit proces vierentwintig uur kon uren. Ik had best weleens darmkrampen gehad, maar die zakten als het ware van bovenbuik naar onderbuik en waren altijd na een paar uur over. Probeer niet om overgangsklachten te vergelijken met andere situaties. A whole new ballgame, zusters. Verder heb ik zelf weinig baat gehad bij motilium of Rennies, maar wel bij doodgewone, goedkope maagtabletten van het Kruidvat. Let wel, dat is geen medisch advies maar wel een persoonlijke observatie. En let wel nummer twee, dat baathebben geldt voor mildere gevallen van darmkrampen, niet voor het moederschip der schepen aan buikklachten. Onder diezelfde noemer valt de goede oude heetwaterkruik. In milde gevallen een bron van verlichting.

Tot slot
Vergeet alsjeblieft niet dat de functie van mijn artikelen over hormonale klachten is, dat ik mensen wil informeren over onontgonnen gebied, en wil helpen voorkomen dat jij zo lang en moeizaam moet zoeken naar oorzaken als ik zelf heb gedaan. Ofwel, dit artikel is informatief bedoeld, en vervangt op geen enkele manier medisch advies. Bij klachten verwijs ik je nooit of te nimmer alleen naar je eigen inzichten, maar ook naar die goede oude huisarts. Doe je voordeel met de weg die ik vóór jou heb afgelegd, maar gebruik ook je gezonde verstand.