Over relaties leer je niets op school en over het huwelijk nog minder. Dat zal minstens deels komen omdat we zo dol zijn op het romantische mysterie en de illusie dat passie alle hobbels in de liefde vanzelf glad strijkt. Aan de ene kant jammer om die mooie misvattingen bruut te verstoren. Aan de andere kant wenste ik maar dat iemand mij deze drie lessen vóór mijn huwelijk had meegegeven – maar ach, als ik toch door schade en schande wijs word, kun jij in elk geval wél je voordeel doen met het resultaat.

Les 1: het huwelijk is als een apparaat zonder gebruiksaanwijzing

Stel, je was de eerste mens ooit die voor een wasmachine stond. En je stond daar zonder gebruiksaanwijzing. Dan zou je je leven lang op de knop ‘spoelen’ kunnen blijven drukken. Maar als je je was juist wilde centrifugeren, kon je wachten tot je een ons woog zonder het resultaat dat je wenst. Eigenlijk lijkt het huwelijk erg op een apparaat zonder gebruiksaanwijzing. Erger nog, wij zijn die sukkels die alsmaar op die ene knop blijven drukken en hopen dat we deze keer wel het gewenste resultaat krijgen. Zelf heb ik lange tijd gedacht dat eens flink boos worden wel zou zorgen dat ik mijn boodschap eindelijk over het voetlicht zou krijgen, als ik iets anders wilde. Maar elke keer ging dat verrekte huwelijksapparaat zogezegd aan het spoelen in plaats van aan het centrifugeren: mijn man werd net zo sissend boos als ik, en we zaten uiteindelijk met de brokken. Ten langen leste merkte ik, dat ik op een andere knop moest gaan drukken, namelijk de knop ‘redelijk overleg.’ Nog zo’n knop die ik in het begin verwaarloosde, is die van ‘langzaam inkleden.’ Heb ik tijdens de reis van mijn man van alles veranderd in huis, dan ga ik die veranderingen alvast aankondigen tijdens onze telefoongesprekken in zijn afwezigheid. Lange tijd dacht ik dat mijn man net als ikzelf snel kon schakelen en dol was op verrassingen. Maar het is een tragische misvatting om te denken dat jouw man hetzelfde ‘apparaat’ is als jijzelf. Hij lijkt waarschijnlijk op jou als een sapcentrifuge op een aardappelschilmachine. Nu ik veranderingen langzaam inkleed, krijg ik veel vaker positieve respons op mijn niet-meer-zo-heel-verrassende verrassingen. Dat komt omdat ik nu op de juiste knop druk. Ik heb ook deze knop bijgeschreven in mijn huwelijksgebruiksaanwijzing, en ik maak er graag gebruik van. Klinkt dit alles mechanisch? Jammer dan. Het is wat droog, maar wel een fantastische eye-opener.

Les 2: je kent een mens niet tot je met hem samenwoont
Ik dacht dat ik mijn man kende, toen hij nog mijn vriend was. Hij was namelijk al zes jaar mijn lief voordat we trouwden. Weer zo’n tragische misvatting. Pas wanneer je met de ander in één huis woont, ga je hem – of haar – leren kennen. Zolang je nog een soort van dates hebt, kun je geest en lichaam opdoffen en je van je beste kant laten zien. Woon je eenmaal in één huis, dan lukt het niet altijd om je beste been voor te zetten. Ben je humeurig, dan kun je niet meer denken ‘we hebben maar vier uur samen, laat ik het even leuk hebben en mijn chagrijn in mijn eigen huis verder consumeren.’ Ben je ziek, dan kun je niet afbellen en je eigen sinaasappeltjes uitpersen tot het weer een beetje gaat. Heb je de pest aan huisdieren, dan kun je niet langer veinzen dat je het leuk vindt dat Poekie ‘s avonds bij jou op schoot springt, want dan houd je geen avond meer over zonder kattenharen aan je broekspijpen. Wees niet verbaasd als je nieuwe huisgenoot c.q. je echtgenoot een aantal akelige duveltjes uit de spreekwoordelijke doos doet springen; en wees niet gedesillusioneerd als je zelf evenmin altijd de huisgenoot blijkt die je dacht te zullen zijn toen je nog in een restaurant in zijn ogen zat te staren. This is the real life – je komt er vanzelf doorheen. Maar een vooraf gewaarschuwd mens telt voor twee.

Les 3: alles vooraf uitonderhandelen helpt geen reet
Neem het aan van een vrouw die met een haarfijn kammetje haar huwelijkse voorwaarden heeft zitten uitvlooien, heeft zitten onderhandelen over de manier waarop het gezamenlijke interieur tot stand zou gaan komen, en hele series artikelen over samenwonen met haar lief heeft doorgeworsteld om zijn antwoorden op vraagstukken bij allerlei voorkomende situaties te kunnen verzamelen: alles vooraf uitonderhandelen helpt geen reet. Want, zie een paar zinnen geleden: this is the real life. In het echte leven samen zul je merken dat je allebei aan het draaien en verdraaien slaat, mummelt ‘maar zo had ik dat toch echt niet bedoeld,’ krokodillentranen huilt om je zin alsnog te krijgen, en alle mogelijke listen, lagen en trucjes uithaalt om je niet aan de relationele letter van de wet te hoeven houden. We zijn namelijk niet zo grootmoedig als we dachten, we willen in de praktijk iets anders dan we in theorie dachten te zullen willen, en we zijn een stuk kleingeestiger, moeilijker en onredelijker dan we dachten. Zo, nu we dat weten, kunnen we alsnog aan het onderhandelen. Dag na dag, al dan niet aangename verrassing na verrassing, situatie na situatie, stap na stap. Want dat is hoe het echt gaat.